Konopie włókniste to odmiany roślin z gatunku Cannabis Sativa, które uprawiane są w celach industrialnych. Znajdują zastosowanie w wielu gałęziach przemysłu. Są jednymi z najszybciej rosnących roślin. Historia wykorzystania ich włókien sięga 10000 lat wstecz. Czy można hodować je w Polsce? Które branże mogą być zainteresowane tym surowcem? Na te i inne pytania postaramy się odpowiedzieć w niniejszym artykule.
Spis treści
Co to jest konopia włóknista?
Konopia przemysłowe (włóknista) to jednoroczna roślina zielna należąca do rodziny konopiowatych. Osiąga wysokość 150 cm do 350 cm. Można ją rozpoznać po charakterystycznych, naprzeciwległych liściach, które mają od 3 do 9 lancetowatych odcinków o zaostrzonym wierzchołku i piłkowanych brzegach. Jej łodygi zawierają wytrzymałe włókna, a kwiatostany obfitują w aktywne składniki o terapeutycznych właściwościach.
Czy konopie przemysłowe to narkotyk?
Konopie uprawiane w celach przemysłowych nie są zakazane przepisami ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Pomimo bliskiego pokrewieństwa z psychoaktywnymi konopiami indyjskimi, nie mają narkotycznego działania. Susz konopny CBD otrzymywany z ich kwiatostanów nie odurza ani nie uzależnia. Polskie prawo zabrania posiadania, obrotu i hodowli zioła konopi innych niż włókniste. Jeżeli zawartość THC nie przekracza poziomu 0,2%, konopie włókniste nie są postrzegane jako narkotyk, a ich uprawa jest legalna, lecz wymaga zezwolenia ze strony odpowiednich organów państwowych.
Zastosowania konopi włóknistych w przemyśle
Unikalny skład krzewu cannabis czyni go wszechstronną rośliną. Hoduje się je dla wytrzymałych włókien występujących w łodygach, nasion bogatych w składniki odżywcze oraz substancji znajdujących się w ich kwiatostanach. Bogaty skład sprawia, że konopie włókniste znajdują zastosowania w wielu branżach przemysłu:
- Przemysł farmaceutyczny chętnie korzysta z leczniczych właściwości konopnych składników. Udowodniono, że kannabinoidy działają uspokajająco, przeciwzapalnie, przeciwbólowo, przeciwdrgawkowo, neuroprotekcyjnie i przeciwutleniająco. Dlatego stosowane są w medycynie jako składniki leków i suplementów diety takich, jak olejek konopny CBD cieszący się ogromną popularnością.
- Przemysł spożywczy sięga po nasiona konopi będące cennym źródłem białka, NNKT, kwasów omega 3 i omega 6 oraz wielu witamin. Sprzedawane są w formie surowej lub przetworzonej. Tłoczony z nich olej jest doskonałym urozmaiceniem zbalansowanej diety i smacznym dodatkiem do wyrobów kulinarnych. Rosnącym zainteresowaniem cieszy się mąka konopna i mleko konopne otrzymywane z ziaren.
- Przemysł kosmetyczny wykorzystuje antyoksydacyjne działanie składników roślinnych. Wytwarzane są kosmetyki przeciwstarzeniowe, kremy nawilżające, balsamy, środki higieny i maści przeciwdziałające problemom naskórka. Wyroby z konopi przeznaczone do użytku zewnętrznego zapewniają skórze zdrowy wygląd, a kremy z zielonym listkiem na etykiecie sprzedawane są we wszystkich drogeriach i supermarketach.
- Przemysł celulozowo-papierniczy używa konopnych włókien od pradawnych czasów. Papier konopny ceniony jest ze względu na wytrzymałość. Prędkość wzrostu konopi włóknistej sprawia, że jej uprawa jest o wiele bardziej wydajna i zdecydowanie bardziej ekologiczna, niż pozyskiwanie surowca z drzew.
- Przemysł tekstylny stosuje włókna cannabis do wyrobu tkanin. Są one na tyle solidne, że nadają się do produkcji żagli. Odzież wykonywana z tkaniny konopnej jest bardzo wytrzymała, odporna na działanie temperatury i nie powoduje reakcji alergicznych.
- Przemysł chemiczny dostrzega w konopiach włóknistych alternatywę dla syntetycznych materiałów. Mogą być składnikiem biodegradowalnych tworzyw sztucznych i biopaliw. Ich wszechstronność sprawia, że są korzystnym dla środowiska zamiennikiem chemikaliów, a producenci mają szansę zmniejszyć szkodliwy wpływ branży na planetę.
- Branża budowlana coraz chętniej używa tworzyw roślinnego pochodzenia jako materiałów izolacyjnych. Duże emocje wzbudza beton konopny (ang. hempcrete), który jest żaroodporny, lekki i przyjazny środowisku.
- Rolnictwo – uprawa konopi włóknistej jest dochodowa, a część plonów może być wykorzystana w rolnictwie jako pokarm i źródło ściółki dla zwierząt hodowlanych. Dodatkowo, hodowla konopi przemysłowych przyspiesza rekultywację terenów pokopalnianych.
- Nasiennictwo – produkcja materiału siewnego dla kolejnych hodowli i rozmnażania.
- Energetyka – słoma konopna może posłużyć jako surowiec do produkcji ekologicznego peletu i brykietu. Biomasę może być wykorzystana w procesie produkcji biopaliw.
Czy legalna uprawa konopi siewnej jest opłacalna?
Wielkość zbioru konopi przemawia na korzyść kultywowania tych roślin. Orientacyjny plon z uprawy włóknistych odmian konopi na potrzeby nasiennictwa wynosi od 700 do 1000 kg/ha, a w przypadku odmian oleistych 1200 do 1500 kg/ha. Przychód z hektara uprawy to około 15000 PLN. Dodatkowe środki można uzyskać ze sprzedaży omłotu i słomy. Całkowity przychód może wynieść nawet 20000 zł/ha, nie uwzględniając dopłat bezpośrednich z UE do uprawy konopi włóknistej. Można śmiało stwierdzić, że uprawa jest opłacalna.
Gdzie po zezwolenie na uprawę przemysłową konopi?
Kultywacja włóknistych konopi podlega rejonizacji, dlatego należy upewnić się, że wybrana lokalizacja znajduje się w gminie uwzględnionej na rok, w którym planuje się wysiew. Jeśli tak jest, można ubiegać się o zezwolenie na uprawę konopi włóknistych.
Zacznij od skompletowania dokumentów potrzebnych do uzyskania zezwolenia na uprawę konopi w Polsce:
- faktura zakupu materiału siewnego
- etykieta z opakowania materiału siewnego
- dowód wpłaty 30 PLN za wystawienie dokumentu (na rachunek właściwego Urzędu Gminy)
- zobowiązanie do przetworzenia plonu we własnym zakresie prowadzonego wyłącznie na potrzeby przemysłu (zgodnie z celami uwzględnionymi w art. 45 ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii) lub umowa kontraktacji z podmiotem gospodarczym, który ma zezwolenie marszałka województwa na skup konopi włóknistej.
Formalności:
- Wniosek wraz z załącznikami złóż w Urzędzie Gminy właściwym dla lokalizacji uprawy. Urząd wydaje decyzję w terminie 30 dniu od złożenia wniosku.
- Nie później, niż 14 dni po wysiewie, należy wysłać zobowiązanie do przetworzenia konopi we własnym zakresie do Urzędu Marszałkowskiego właściwego dla danego województwa (dokument ten załączony musi być też do wniosku do Urzędu Gminy).
- Opcjonalnie, poinformuj lokalne organy ścigania. Odwiedź lokalną komendę policji i poinformuj o tym, że hodowla jest jawna i legalna. To pozwoli uniknąć porannych kontroli i stresujących sytuacji.
Kontraktacja ekologicznych upraw
Rolnicy, którzy chcą uprawiać konopie, lecz nie mają zamiaru przetwarzać zebranych plonów, powinni zawrzeć posiadać dokument kontraktacji, czyli umowy zawartej z podmiotem posiadającym zezwolenie na skup i przetwórstwo. Umowy kontraktacji oferowane są m.in przez instytuty naukowe, które, oprócz wykupu plonu, zapewniają kwalifikowalny materiał siewny oraz zapewniają wsparcie merytoryczne. Taki rodzaj współpracy może okazać się korzystny, szczególnie na początku przygody z kultywacją konopi przemysłowej, kiedy potrzebny jest “know how” i wiedza z zakresu hodowli i zbioru.
Przydomowa hodowla Cannabis Sativa na własne potrzeby
Osoby, które zainteresowane są uprawą w swoim ogródku, muszą przejść te same procedury, co rolnicy. Bez względu na ilość roślin, hodowla musi być udokumentowana, o jej położenie sprecyzowane. Słowem – trzeba znaleźć się w rejestrze wydanych zezwoleń na kultywację konopi. Jeśli dopełni się wszystkich formalności, można oficjalnie pozyskiwać kwiaty konopi, które posłużą do palenia lub produkcji oleju CBD na własne potrzeby. Samodzielna hodowla ma spore zalety – pozwala uzyskać spore ilości suszu mniejszym nakładem finansowym, kontrolować warunki uprawy i nawozić rośliny jakościowym nawozem organicznym.
Nasiona certyfikowanych odmian konopi
Do wysiewu wykorzystać można wyłącznie nasiona konopi włóknistych, które figurują w katalogu roślin rolniczych opublikowanym przez Komisję Europejską. Tylko zastosowanie materiału siewnego kategorii elitarny lub kategorii kwalifikowany ustrzeże przed podejrzeniem o uprawę konopi innych niż włókniste. Dlatego konieczny jest zakup nasion pochodzących z odmian konopi włóknistych zatwierdzonych w Europie.
Bibliografia:
https://extension.psu.edu/industrial-hemp-production
https://ec.europa.eu/info/food-farming-fisheries/plants-and-plant-products/plant-products/hemp_en
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7571072/
https://yadda.icm.edu.pl/baztech/element/bwmeta1.element.baztech-6102f319-7369-436b-bd09-337075953e85/c/Mankowski.pdf
https://www.cdr.gov.pl/images/Brwinow/aktualnosci/2019/Uprawa%20konopi%20włóknistych%20polskich%20odmian.pdf