Jeżeli interesujesz się układem endokannabinoidowym, prawdopodobnie chcesz dowiedzieć się jakie mechanizmy stoją za zbawiennym działaniem składników konopi i leczniczymi właściwościami kannabinoidów. W tym artykule postaramy się wyjaśnić jak funkcjonuje sieć receptorów kannabinoidowych i jakie ma znaczenie dla ludzkiego zdrowia.
Spis treści
Co to jest układ endokannabinoidowy?
Układ endokannabinoidowy (ang. Endocannabinoid System) to system biologiczny występujący u ludzi i zwierząt. Został odkryty w 1988 roku podczas badań nad mechanizmem oddziaływania składników konopi na ciało człowieka. Jest nadrzędnym systemem pełniącym głównie funkcje regulacyjne. Utrzymuje homeostazę, czyli równowagę fizjologiczną. Tworzy go rozległa sieć receptorów kannabinoidowych występujących w błonach komórkowych oraz substancje wchodzące z nimi w interakcje. Bezpośrednio wpływa na pracę komórek nerwowych i sygnały przesyłanych w obrębie ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego.
Z jakich elementów zbudowany jest ECS
W skład systemu endokannabinoidowego wchodzą trzy elementy, które, współdziałając ze sobą, wymuszają na organizmie konkretną reakcję fizjologiczną:
- receptory kannabinoidowe – CB1 i CB2 to białka na błonach komórkowych, do których mogą się przyłączać wybrane związki chemiczne. Wszystkie cząsteczki, które mają powinowactwo do tych receptorów, nazywamy kannabinoidami. Stymulują one układ ECS i wymuszają konkretną reakcję organizmu na ich obecność. W ostatnich latach coraz częściej wymienia się także receptor waniloidowy (TRPV1) jako istotny element systemu.
- endokannabinoidy – neuroprzekaźniki wytwarzane naturalnie w organizmie człowieka. Pobudzają receptory kannabinoidowe. Istnieją dwa związki chemiczne, które spełniają te funkcje – anandamid (AEA) i 2-arachidonyloglicerol (2-AG). Kliniczny niedobór endocannabinoidów (CEDC) uważany jest za przyczynę niektórych chorób opornych na leczenie farmakologiczne (m.in fibromialgia, choroba zapalna jelit, migrena).
- enzymy – białka przyspieszające przemiany chemiczne zachodzące w ciele. Odpowiadają za rozpad cząsteczek neurotransmiterów, kiedy te spełnią już swoje funkcje. Do enzymów metabolicznych zaliczamy hydrolazę amidową kwasów tłuszczowych (FAAH) oraz lipaza monoacyloglicerolowa (MAGL).
Kannabinoidy a ciało człowieka
To właśnie system endokannabinoidowy sprawia, że substancje odnajdywane w roślinach Cannabis Sativa L wywierają wpływ na ludzki organizm. Fitokannabinoidy to konopne składniki aktywne, które wchodzą z nim w interakcję. Są naturalnymi odpowiednikami kannabinoidów endogennych, dlatego charakteryzują się wysokim współczynnikiem bezpieczeństwa. Poznanie zasad działania ECS jest niezbędne dla zrozumienia właściwości leczniczych konopi i korzyści, jakie można odnieść suplementując olejek CBD i pozostałe wyroby z charakterystycznym liściem na etykiecie.
Jak działa układ endokannabinoidowy
Gdy równowaga fizjologiczna organizmu zostaje zachwiana, układ kannabinoidowy wkracza do akcji. Dochodzi do jego aktywacji i rozpoczyna się wytwarzanie endokannabinoidów. Docierają one do receptorów CB1 oraz CB2, czyli białek błony komórkowej odpowiadających za kontakt wewnętrznego środowiska komórki z przestrzenią międzykomórkową. Kiedy neurotransmiter łączy się z receptorami, następuje krótkoterminowa zmiana w funkcjonowaniu komórki. Ta zmiana aktywności na poziomie komórki jest naturalną odpowiedzią organizmu na nieprawidłowości. Taka reakcja obronna ma ustabilizować pracę wybranych struktur naszego ciała i wymusić powrót do właściwego stanu. Można zatem stwierdzić, że działanie układu endokannabinoidowego ukierunkowane jest na utrzymywanie wewnętrznego balansu i zachowanie prawidłowego przebiegu procesów biologicznych.
Gdzie zlokalizowane są receptory CB1 i CB2
Jak było wspomniane wcześniej, receptory endokannabinoidowe rozsiane są po całym organizmie człowieka. Obecne są na różnych typach komórek, dlatego odnaleźć je można w wielu narządach, systemach i tkankach.
Receptor CB1 występuje głównie w układzie nerwowym i bierze udział między innymi w procesach pamięciowych, modulacji odczuwania łaknienia, czy przetwarzaniu emocji. Białko to odnajdywane było w następujących strukturach ludzkiego ciała:
- mózgu i rdzeniu kręgowym
- mięśniach szkieletowych
- układzie rozrodczym
- przewodzie pokarmowym
- wątrobie
- trzustce.
Receptor CB2 obecny jest przede wszystkim w systemie odpornościowym i uczestniczy w reakcji organizmu na stany zapalne i zmiany chorobowe. Na dzień dzisiejszy wiemy, że występuje w:
- komórkach układu odpornościowego
- tkance tłuszczowej
- kościach
- układzie rozrodczym
- układzie pokarmowym
- wątrobie
Jakie są funkcje układu endokannabinoidowego
Główna rola układu endokannabinoidowego to utrzymanie homeostazy, czyli zachowaniu optymalnego środowiska wewnętrznego. Aby tego dokonać, musi spełniać różne funkcje w każdej z tkanek. Jako regulator homeostatyczny, stoi na straży prawidłowego przebiegu rozmaitych funkcji organizmu. Bierze udział w licznych procesach życiowych, dzięki czemu ma wpływ na odczuwanie bólu, apetyt, nastrój, sen, motorykę, zdolności poznawcze, pamięć, prędkość metabolizmu, czy funkcje sercowo naczyniowe. W dużej mierze odpowiada za reakcje immunologiczne oraz pomaga reagować na nieprawidłowości i zmiany patologiczne zachodzące w ciele. Bierze udział w utrzymywaniu prawidłowego poziomu hormonów i funkcji rozrodczych. Chroni też neurony przed obumieraniem. Praca układu endokannabinoidowego jest złożonym i wielopoziomowym procesem, a jego działanie obejmuje wiele aspektów funkcjonowania ciała, dlatego uznawany jest za nadrzędny system stabilizujący działanie pozostałych układów.
Wpływ medycznej marihuany na system kannabinoidowy
Głównym komponentem psychoaktywnej konopi jest TetraHydroKannabinol. Działanie THC wynika z podobieństwa jego molekuły do cząsteczki anandamidu. Ma niemal identyczną orientację przestrzenną i może wiązać się z oboma typami białek receptorowych. Oprócz wielu dobrze udokumentowanych terapeutycznych efektów, odznacza się odurzającym działaniem – wpływa na percepcję rzeczywistości i wywołuje haj narkotyczny. Jego obecność powoduje zwiększenie ilości dopaminy odpowiadającej za uczucie błogości i stan euforii.
Jak CBD oddziałuje stymuluje układ endokannabinoidowy?
Najlepszy olejek CBD działa inaczej, niż THC czy jego metabolit CBN. Ma słabe powinowactwa do receptorów CB1 i CB2. Nie aktywuje ich bezpośrednio, lecz wzrost poziomu kannabidiolu hamuje działanie enzymów FAAH, a to prowadzi do podniesienia stężenia anandamidu w surowicy i odpowiednią reakcję układu. Kannabinoid przyłącza się do TRPV1, co skutkuje unikalnymi właściwościami leczniczymi CBD. Ponadto, związek ten potrafi blokować białka i łagodzić psychotropowe efekty marihuany, jak stany lękowe i psychozy. Jego zdrowotne cechy zostały poparte licznymi eksperymentami naukowymi i w wielu przypadkach może być alternatywą dla leczniczych konopi.
Bibliografia:
https://www.dovepress.com/cbd-effects-on-trpv1-signaling-pathways-in-cultured-drg-neurons-peer-reviewed-fulltext-article-JPR
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1575333/
https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fnbeh.2012.00009/full
https://www.annualreviews.org/doi/abs/10.1146/annurev-psych-113011-143739
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18404144/